Blog
Z czego składa się but? Cholewka, podeszwa, obcas...

Z czego składa się but? Cholewka, podeszwa, obcas...

2022-11-21

Buty to buty – na co dzień nie przyglądamy się zbyt uważnie poszczególnym ich częściom i koncentrujemy się przede wszystkim na ich wyglądzie lub funkcjonalności. Choć poszczególne modele różnią się częściami składowymi, w zasadzie wszystkie buty mają podeszwę oraz cholewkę. A pozostałe części? Budowę buta warto znać, chociażby po to, by móc poszukać informacji o naprawie ulubionej pary. Jeśli chcesz dogadać się z szewcem lub samodzielnie przeprowadzić konserwację butów, ten poradnik jest dla Ciebie! Podpowiadamy, co to jest cholewka buta, jak nazywa się skóra wyścielająca tylną część buta oraz z czego składają się różne modele butów.

Obłożyna, zapiętek, cholewka buta: z czego składa się nasze obuwie?

Lista części składowych buta jest imponująca! Trudno mówić o uniwersalnym zestawie, ponieważ poszczególne typy butów różnią się między sobą budową: zupełnie inne części mają kozaki czy męskie pantofle, a inne - sandały lub czółenka. Zazwyczaj wyróżniamy następujące części:

cholewka buta,

obłożyna,
przyszwa,
nosek,
zapiętek,
tylnik,
język,
podeszwa,
obcas,
wierzchnik nazywany także flekiem;
podszewka,

wyściółka buta.

Poniżej wyjaśniamy, czym charakteryzują się poszczególne części oraz co warto o nich wiedzieć.

Cholewka buta – podstawowy element każdego modelu

Na pytanie, co to cholewka odpowiedzieć można krótko: to główna część w zasadzie każdego buta, która najbardziej wpływa na jego wygląd. Gdzie jest cholewka w bucie? Wszystko zależy od modelu, ponieważ w jednych butach będzie ona okrywać przednią, tylną i boczną część stopy, w innych, takich jak na przykład kozaki, podudzie lub nawet większą część uda. Budowa buta sportowego także będzie różnić się nieco od budowy klasycznych męskich pantofli. Jak mierzyć cholewkę buta? Niektórzy twierdzą, że od kostki do jego górnego końca, choć tak naprawdę należałoby zmierzyć obuwie od podeszwy do samego końca. W skład cholewki może wchodzić na przykład zapiętek i tylnik, dlatego tak ważne jest poznanie poszczególnych części obuwia. Cholewki powstają najczęściej ze skóry naturalnej, skóry licowej, zamszu lub nubuku, bądź ekologicznej, choć zdarzają się także cholewki tekstylne (klasyczne trampki). Kto robi cholewki? Zawód cholewkarza odszedł już w niepamięć – teraz wyrobem i naprawą obuwia, w tym również cholewek zajmuje się szewc. Zanosząc do niego ulubione buty z cholewką musisz liczyć się jednak z tym, że nie każdy model będzie w stanie naprawić – niekiedy zniszczenia są na tyle duże, że buty trzeba będzie po prostu wymienić. Z czego składa się cholewka oraz jakie inne elementy składowe butów możemy obok niej wyróżnić?

Obłożyna, czyli górna część buta

Obłożyna to najprościej mówiąc ta część buta, w której znajdują się dziurki na sznurowadła, ale nie tylko. Okrywa górną przednią i tylną część stopy – zazwyczaj rozciąga się od zapiętka do miejsca, w którym kończą się sznurowadła (o ile oczywiście but je ma). To właśnie obłożyna wpływa znacząco na kontur buta. Zazwyczaj obłożyna jest wykonana z miękkiego i elastycznego materiału.

Przyszwa – przednia część obuwia

Przyszwa to kolejna część buta, najczęściej ta od sznurowadeł do czubka stopy. Dlatego, że chroni przednią część stopy, zwykle wykonuje się ją ze sztywniejszego i twardszego materiału, by dodatkowo zabezpieczyć palce. Przyszwa chroni również przed wilgocią i zabrudzeniami; nie należy zapominać także o jej ważnej roli w tworzeniu kształtu buta, szczególnie jeśli chodzi o obuwie męskie. Przyszwa zamknięta (taka jak w modelu typu oxford), czyli wszyta pod spód, uważana jest za elegantszą od przyszwy otwartej – naszytej na wierzch cholewki (tak jak w modelu typu derby).

Nosek: przednia część cholewki

Nosek to najbardziej wysunięta do przodu część buta. Może mieć różne kształty i faktury. Gładkie noski uznawane są za elegantsze od nosków ażurowych, co ma znaczenie przede wszystkim w przypadku męskich butów formalnych. W niektórych modelach – na przykład obuwiu roboczym – nosek jest dodatkowo wzmocniony metalowym elementem, by lepiej chronić stopy.

Zapiętek jako ważny element każdego buta

Zapiętek – jak sama nazwa wskazuje – to część buta osłaniająca piętę. Z jednej strony powinien być wykonany ze sztywnej, odpornej na uszkodzenia skóry, ponieważ jego zadaniem jest ochrona tej części stopy, z drugiej – niezbyt elastyczny sprawi, że buty będą niewygodne lub niefunkcjonalne. Zapiętek powinien być zatem sztywny na zewnątrz i miękki w środku. Miękki zapiętek powinny mieć wszystkie buty dziecięce – tylko wtedy stopa pracuje naturalnie, a dziecko ćwiczy zachowanie równowagi. Buty z miękkim zapiętkiem są zatem rekomendowane nie tylko dzieciom mającym trudności z chodzeniem, ale również pociechom bez problemów z poruszaniem.

Tylnik – niewielka, ale widoczna część buta

Tylnik to część łącząca z tyłu buta obłożyny lub naszyta na boki i tył pięty. To także fragment cholewki – często nie jest odrębnym elementem buta.

Język: ważny, choć nie zawsze obecny

Język to również część konstrukcyjna cholewki, znajdująca się pod obłożyną. Może być przymocowany do górnego brzegu przyszwy lub przednich boków obłożyny. Pełni ważną funkcję: uszczelnia buty, chroni przed opadami atmosferycznymi i wychłodzeniem oraz amortyzuje nacisk sznurowadeł lub obłożyny na stopę. Nie wszystkie modele butów mają język, zazwyczaj pojawia się wszędzie tam, gdzie pojawiają się sznurowadła. Warto zwrócić uwagę, że język jest jednym z najczęściej pomijanych podczas pielęgnacji i konserwacji elementów buta – głównie z powodu utrudnionego do niego dostępu. W butach skórzanych język także jest wykonany ze skóry, dlatego należy regularnie konserwować i pielęgnować tę część buta za pomocą specjalnych preparatów, by nie dopuścić do przesuszenia skóry buta i jej pękania.

Podeszwa… bez niej nie ma butów!

Śmiało możemy stwierdzić, że podeszwa jest kluczową częścią każdego buta – bez względu na model. Najprostsze buty to podeszwa z rzemieniami, czyli tak zwane rzymianki. Najważniejszą funkcją podeszwy jest izolowanie stopy od podłoża: jej zadaniem jest ochrona przed zimnem, zabrudzeniami czy ostrymi elementami. Ile modeli butów, tyle kształtów i rodzajów podeszew; trudno byłoby porównać eleganckie sandałki i obuwie trekkingowe. Choć na hasło "skóra na podeszwy i fleki" krzyżówka odpowiada: krupon (grzbietowa skóra bydlęca lub świńska), często możemy zobaczyć także podeszwy ze skóry ekologicznej, specjalnego tworzywa syntetycznego czy nawet... sznurka, ponieważ to właśnie z tego materiału powstają klasyczne espadryle. W niektórych modelach butów obcas jest integralną częścią podeszwy.

Wysoki, niski, słupek, szpilka... bez obcasa ani rusz

Obcas to chyba najlepiej znana część obuwia – w końcu to od jego kształtu zależy wygląd całego buta. Znajduje się w tylnej części pod piętą i może być częścią podeszwy lub elementem przykręcanym do podeszwy specjalną śrubą, a nawet przybijanym do niej. W niektórych modelach (japonki, tenisówki) obcasa nie ma, w innych (szpilki, botki) jest najcharakterystyczniejszym elementem. Choć wysokie obcasy nie są rekomendowane ze względów zdrowotnych, całkowicie płaskie buty także nie sprzyjają prawidłowemu krążeniu krwi w nogach i stopach, dlatego warto wybierać buty z niewielkim obcasem.

Fleki – uważaj, by ich nie zgubić

Flek to niewielki, ale ważny element obcasa. Styka się bezpośrednio z podłożem i ma nie tylko chronić obcas, ale przede wszystkim zapobiegać poślizgnięciu się na nim. Fleki powstają najczęściej z gumy obuwniczej lub metalu; powinny być wytrzymałe, ponieważ to one zapobiegają ścieraniu się obcasów. Producenci często dołączają zapasową parę fleków do sprzedawanych butów. Jeśli zauważysz, że od Twoich ulubionych butów odpadają fleki, jak najszybciej wybierz się do szewca, ponieważ przyklejenie nowych fleków będzie zadaniem o wiele prostszym niż naprawa startego lub uszkodzonego obcasa.

Podszewka – wewnętrzna część odpowiedzialna za komfort

Podszewka buta to wewnętrzny element, który zwykle powstaje z miękkiej skóry lub oddychających i odprowadzających wilgoć na zewnątrz materiałów – przykładem mogą być profesjonalne buty sportowe. Jej zadaniem jest ochrona boków i wierzchu stopy przed otarciami, które mogą powstawać wskutek ocierania się stopy o wewnętrzne ściegi i połączenia. Dodatkowo podszewka izoluje od zimna.

Wyściółka buta – jeden z najważniejszych elementów

Wyściółka buta to część bezpośrednio przylegająca do stopy i znajdująca się pod nią; ma duży wpływ na komfort noszenia danego modelu buta. Zazwyczaj wykonuje się ją z materiału podobnego do podszewki, jednak ze względu na swoją rolę zwykle jest rozbudowana, by zapewnić większą miękkość. Wyściółka wewnątrz buta może być tekstylna, syntetyczna lub skórzana. W butach zimowych powstaje z wełny lub futerka, by zapewnić odpowiednią temperaturę i jednocześnie pochłaniać wilgoć.

Budowa buta: co jeszcze warto wiedzieć?

Na budowę obuwia ma wpływ nie tylko model, ale również materiał, z którego zostały wykonane. Zazwyczaj buty miękkie i wykonane z elastycznych materiałów będą mieć mniej części od butów ze sztywnej i twardej skóry. Takie sztywniejsze buty wymagają większej liczby szwów, by z jednej strony przejąć powstające podczas chodzenia naprężenia, z drugiej – umożliwić założenie danego modelu butów. Czasem mniej znaczy więcej: w przypadku męskich butów na specjalne okazje przyjmuje się, że im mniej przeszyć, tym większa formalność. Dlatego gładkie pantofle o prostym kształcie i jednolitej linii cholewki są uznawane za najbardziej eleganckie. Skórzane, choć droższe od butów wykonanych z materiałów syntetycznych, mają wiele zalet, a do najważniejszych należy zaliczyć trwałość oraz komfort noszenia. Wysokiej jakości materiały sprawiają, że możesz nosić je przez długie lata, a im dłużej ich używasz, tym stają się wygodniejsze i lepiej dopasowane do Twoich stóp – śmiało można zatem uznać, że zakup butów ze skóry naturalnej to jedna z najlepszych inwestycji. Jednocześnie odpowiednio pielęgnowane buty ze skóry naturalnej będą świetnie prezentować się nawet pomimo intensywnej eksploatacji. Samo pastowanie to minimum: skórę należy także zabezpieczać specjalnymi preparatami, czyścić w odpowiedni sposób oraz odpowiednio konserwować po każdym sezonie. Pielęgnowane w ten sposób buty „odwdzięczy się” stylowym wyglądem przez długie lata, szczególnie jeśli zdecydujesz się na ponadczasowy i klasyczny model. Podczas zabiegów pielęgnacyjnych zwróć szczególną uwagę na wszystkie części buta, zarówno te zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Po sezonie sprawdź, czy fleki nie wymagają wymiany, czy język został odpowiednio zabezpieczony, a na zapiętkach nie pojawiły się przetarcia. Skontroluj także stan wyściółki, którą możesz odświeżyć za pomocą specjalnych preparatów. Dzięki tym czynnościom Twoje buty będą nie tylko piękne, ale również wygodne, a to jest najważniejsze, prawda?

Popularne wpisy na blogu

Udostępnij